GTİP, Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonu’nun kısaltmasıdır. Ülkemizde, genel olarak tarife cetvelinin yerine kullanılan GTİP, aslında Gümrük Tarife Cetveli’nde 12’li koda verilen isimdir.

Tüm dünyada, her ülkenin tarife cetvelinin esasını Aromonize Sistem oluşturmaktadır. Resmi adı Armonize Mal Tanımı ve Kodlama Sistemi (The Harmonized Commodity Description and Coding Systems) olan Armonize Sistem, uluslararası ticarete konu olan tüm mallar için kullanılan uluslararası bir ticari sınıflandırma sistemidir. Armonize Sistem’de ticarete konu tüm ürünler belirli bir mantık ve sistematik çerçevesinde sınıflandırılmıştır.

Uluslararası düzeyde Armonize Sistem ile ilgili düzenlemeler, Dünya Gümrük Örgütü tarafından yapılmaktadır. Türkiye’de, dar anlamada Armonize Sistem, geniş anlamda ise tarife cetveli ile ilgili sorumlu kurum Gümrük Müsteşarlığıdır.

Dünya’da yaklaşık 200 ülke ve ekonomi bu sistemi kullanmaktadır. Gümrüklerde, ürünler bu kodlar üzerinden kayıt altına alınmaktadır. Her bir eşya/eşya grubu için bir GTİP bulunmaktadır. Ticarete konu olan eşyalar gümrükte işlem görürken bu kodlar üzerinden işlem görmektedir.

Armonize Sistem (Tarife Cetveli - GTİP) 21 bölüm ve 96 fasıldan oluşan bir sınıflandırma sistemidir. Fasıllar 2’li kodlara, her bir fasıl 4’lü kod olan pozisyonlara ve her bir pozisyon ise 6’li kod olan alt pozisyonlara ayrılmıştır.

Her ülkenin tarife cetvelindeki 2’li, 4’lü ve 6’lı kodları tüm dünyada aynıdır. Diğer bir ifadeyle, bu kodlar tüm dünyada aynı ürünü/ürünleri ifade etmektedirler.
Örneğin, tüm ülkelerin gümrüklerinde, 0711.20 GTİP Kodu (HS Code) dendiğinde “zeytin” anlaşılmaktadır.

Armonize Sistem’de (Tarife Cetveli - GTİP) 6’lı koddan sonraki bölümleri, ülkeler kendi ihtiyaçlarına (daha detaylı istatistik almak ve gümrük vergilerini daha detay ürün bazında uygulamak için ) göre düzenleyebilmektedir/detaylandırabilmektedir.

Örneğin, Türkiye’de ürünler en detay bazda 12’li kodla, ABD, AB, Kanada ve Çin’de 10’lu kodla, Japonya ve Moldova’da 9’lu kodla, Hindistan’da 8’li kodla sınıflandırılmaktadır.

Türkiye, tarife cetvelini, tüm dünya ile ortak olan 6’lı koddan sonra, 8’li, 10’lu ve 12’li olmak üzere daha detay olarak sınıflandırmıştır.

Avrupa Birliği, üye ülkelerinin ticaret istatistiklerini daha detay izleyebilmek için Combined Nomenclature (CN) adlı 8’li ortak kodu kullanmaktadır. CN = HS Code + 2. Türkiye, Avrupa Birliği ile Ortak Gümrük Birliğine sahip olmasından dolayı, Türkiye’nin 8’li bazdaki kodları ve ürün grupları Avrupa Birliği ülkeleri ile aynıdır.

Türk Gümrük Tarife cetvelinde 10’lu baz olan “Milli alt açılım kodu” farklı vergi uygulamalarımız için açılan pozisyonlar olmakla birlikte pratikte kullanılmamaktadır. Bu nedenle, ülkemizde gümrük vergileri 12’li bazda belirlenmektedir. Tarife cetvelinde, 12’li kod olan GTİP, ülkemizde ürünlerin en detay bazda sınıflandırıldığı, ürünlerin gümrük vergilerinin uygulandığı ve istatistiksel amaçlarla kullanılan koddur.

Özetle, Türk Gümrük Cetvelinin ilk 6 hanesi armonize sistemi, sonraki iki hane (8’li kod) AB Kombine Nomanklatür - CN kodunu, sonraki iki hane Milli alt açılım kodunu (10’lu kod) ve 12’li kod ise istatistik açılım olan GTİP’i ifade etmektedir.

Örneğin, ABD, AB, Kanada ve Çin’de ürünler en detay bazda 10’lu kodla, Türkiye 12’li kodla, Hindistan 8’li kodla, Japonya ve Moldova 9’lu kodla sınıflandırılmaktadır.

GTIP Sorgulama - GTIP Arama

Ürününüzün GTİP numarasını öğrenmek için, arama kutucuğunda GTİP seçiliyken, gelen Gözat | Bul butonlarından faydalanabilirsiniz. Gözat butonu ile tarife cetvelinin (GTİP’lerin) tamamını (2’li, 4’lü ve 6’lı) görebilir, Bul butonu ile de tarife cetvelinin tamamında kelime bazlı arama yapabilirsiniz.

Tarife Cetvelinin Okunuşu

Tarife cetvelinin yapısının yanı sıra, ürününüzün GTİP kodunu öğrenmek için tarife cetvelindeki kalemlerin nasıl okunması gerektiği de önem arz etmektedir.

03. fasılda “Balıklar, kabuklu hayvanlar, yumuşakçalar ve suda yaşayan diğer omurgasız hayvanlar” yer alan 03.01 pozisyounundaki “Canlı Balıklar” örnek olarak incelenmiştir. 03.01           Canlı balıklar:
0301.10           - Süs balıkları:
0301.10.10.00.00        - - Tatlısu süs balıkları
0301.10.90.00.00        - - Deniz süs balıkları

             - Diğer canlı balıklar:
0301.91            - - Alabalıklar (Salmo trutta, Oncorhynchus mykiss, Oncorhynchus

                  clarki, Oncorhynchus aguabonita, Oncorhynchus gilae,
Oncorhynchus apache ve Oncorhynchus chrysogaster):
0301.91.10.00.00        - - - Oncorhynchus apache veya Oncorhynchus chrysogaster türünden Olanlar
0301.91.90.00.00        - - - Diğerleri
0301.92.00.00.00        - - Yılan balıkları (Anguilla spp.)
0301.93.00.00.00        - - Sazan balıkları
0301.94.00.00.00        - - Mavi yüzgeçli orkinos (Thunnus thynnus)
0301.95.00.00.00        - - Güney bölgesi mavi yüzgeçli orkinos (Thunnus maccoyii)
0301.99            - - Diğerleri:

             - - - Tatlısu balıkları:
0301.99.11.00.00        - - - - Pasifik somonları (Oncorhynchus nerka,Oncorhynchus gorbuscha,

                      Oncorhynchus keta, Oncorhynchus tscha-wytscha, Oncorhynchus

                      kisutch, Oncorhynchus masou ve Oncorhynchus rhodorus ), Atlantik

                      somonları (Salmo salar) ve Tuna somonları (Hucho hucho)
0301.99.19.00.00        - - - - Diğerleri

             - - - Deniz balıkları
0301.99.80.00.13        - - - - Levrek
0301.99.80.00.14        - - - - Çipura
0301.99.80.00.18        - - - - Diğerleri

Cetveldeki aynı bölümdeki ürün gruplarında çizgi sayısı az olan ürün grubu, çizgi sayısı çok olan ürün grubunu kapsamaktadır veya çizgi sayısı çok olan ürün grupları, çizgi sayısı az olan ürün grubunun alt açılımlardır. Örneğin;             
- - - Deniz balıkları

0301.99.80.00.13      
- - - - Levrek

0301.99.80.00.14      
- - - - Çipura

0301.99.80.00.18      
- - - - Diğerleri

Bu örnekte, “- - - Deniz balıkları” 8’li bazda 0301.99.80 kodu ifade etmektedir. “- - - Deniz balıkları”;
“0301.99.80.00.13 - - - Levrek”,
“0301.99.80.00.14 - - - - Çipura” ve
“0301.99.80.00.18 - - - - Diğerleri”

ürün gruplarını kapsamaktadır.

Diğer bir örnek olarak 03. Fasıldaki “Diğer Canlı Balıklar” incelenmiştir.:
- Diğer canlı balıklar:
0301.91           - - Alabalıklar (Salmo trutta, Oncorhynchus mykiss, Oncorhynchus

                 clarki, Oncorhynchus aguabonita, Oncorhynchus gilae,

                 Oncorhynchus apache ve Oncorhynchus chrysogaster):
0301.91.10.00.00       - - - Oncorhynchus apache veya Oncorhynchus chrysogaster türünden olanlar
0301.91.90.00.00       - - - Diğerleri
0301.92.00.00.00       - - Yılan balıkları (Anguilla spp.)
0301.93.00.00.00       - - Sazan balıkları
0301.94.00.00.00       - - Mavi yüzgeçli orkinos (Thunnus thynnus)
0301.95.00.00.00       - - Güney bölgesi mavi yüzgeçli orkinos (Thunnus maccoyii)
0301.99           - - Diğerleri:

Bu örnekte, tek çizgili “- Diğer Canlı Balıklar”, 0301.91, 0301.92, 0301.93, 0301.94, 0301.95 alt pozisyonlarını kapsamaktadır.

Türk Gümrük Tarife Cetvelinin tamamına, T.C. Başbakanlık Gümrük Müsteşarlığı’nın  internet adresinden ulaşılabilmektedir.

Tarife cetvelinde ürünler, genellikle, yatay ve dikey olarak hamdan işlenmişe doğru gitmektedir. Örneğin 3901 pozisyonunda “Etilen polimerleri (ilk şekillerde)” plastiğin ham hali yer alırken, 3924 pozisyonunda ise “Plastikten sofra eşyası, mutfak eşyası, diğer ev eşyası ve sağlık veya tuvalet eşyası” olmak üzere plastikten işlenmiş eşyalar yer almaktadır.

Diğer bir örnek; 7601 pozisyonunda “İşlenmemiş aluminyum” yer alırken, 7614 pozisyonunda  “Aluminyumdan demetlenmiş teller, kablolar, örme halatlar” bukunmaktadır.

               TÜRK GÜMRÜK TARİFE CETVELİ (Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonları)