İhracat yapan firmaların, ihracattan doğan başlıca yükümlülükleri şunlardır:  
-İhracat bedeli dövizlerin süresi içinde yurda getirilip, banka veya özel finans kuruluşlarına satılarak, Döviz Alım Belgesi’ne bağlatılması ve kambiyo hesabının kapatılması,
-Dahilde işleme izin belgeleri kapsamında yapılan ihracatlarda, ihracat taahhüdünün kapatılması,
-İhracatın finansmanı veya ihrac malının üretimi amacıyla kredi kullanılmış olması durumunda, kredi taahhüdünün kapatılması,
İhracat dolayısı ile yararlanılabilecek avantajların başlıcaları ise şunlardır:    

• -İhracatçı ya da imalatçı firma üzerinde kalan KDV yükünün,KDV mevzuatının çizdiği sınırlar dahilinde, tecil-terkin, mahsup ve iade mekanizması ile firmalar üzerinden alınması,
• -İhracat dövizlerinin ithalat ve ihracatla ilgili görünmeyen işlemlerin finansmanında kullanılması hakkının elde edilmesi,
• -Bazı tarım ve işlenmiş tarım ürünleri için Destekleme ve Fiyat İstikrar Fonu`ndan sağlanan desteklerin elde edilmesi,
• -Belirlenmiş ihracat performansının aşılması suretiyle Dış Ticaret Sermaye Şirketi statüsünün elde edilmesi,
• -Belirlenmiş ihracat performansının aşılması suretiyle, %10 teminat karşılığı KDV iadesi alınmasının sağlanması,

İhracat Dövizlerinin Yurda Getirilme Süreleri ve İlgili Yükümlülükler     

İhracat bedeli dövizlerin, 1567 sayılı Türk Parasının Kıymetinin Korunması Kanunu, bu Kanun`a bağlı olarak çıkartılan 32 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı, Hazine Müsteşarlığı tarafından yayımlanan muhtelif tebliğler ve Merkez Bankası genelgeleri tarafından belirlenen süreler içinde yurda getirilerek bankalar veya özel finans kuruluşlarına satılması gerekmektedir. İhracat ya da ihracattaki ödeme şekline bağlı olan bu süreler aşağıda verilmiştir:

İhracat bedelleri kambiyo mevzuatında belirtilen süreler içerisinde yurda getirilip, bankalar veya özel finans kuruluşlarına satılarak, Döviz Alım Belgesi`ne bağlatılamaz ise, bunun nedeninin kambiyo mevzuatında tanımlanmış mücbir sebep hallerinden biri olduğunun ispatı koşulu ile, ek süre alınması mümkün bulunmaktadır. Bu şekilde süre uzatımlarına olanak veren mücbir sebep halleri aşağıda verilmiştir:
-İthalatçı ve ihracatçı firmanın iflası, infisahı, ithalatçı firmanın konkordato ilanı, şahıs firmalarında firma sahibinin ölümü,
-Grev, lokavt ve avarya hali,
-İthalatçı memleketin resmi kararı ile ihracat bedelinin gönderilmemesi,
-Tabi afet, harp ve abluka hali,
-Malların kaybı, hasara uğraması veya imha edilmesi,
-İhtilaf sebebi ile dava açılması veya tahkime başvurulması.

İhracat bedelleri prensip olarak yurt dışından getirilmek zorundadır. Çeşitli kaynaklardan elde edilen dövizlerin ihracata aracılık eden bankalara tevdi edilmesi suretiyle ihracat hesabının kapatılması mümkün değildir. Ancak 50 bin ABD Dolarına kadar olan bedelerle, İran, Irak, Suriye ve dağılan SSCB yerine kurulan ülkelere yapılan ihracatlarda ihracat hesabının yurt dışından gelen dövizle kapatılması zorunluluğu bulunmamaktadır.

İhracat bedelleri peşin olarak tahsil edilmiş ise, bunun da ihracattan önce banka veya özel finans kuruluşlarına satılarak Döviz Alım Belgesine bağlatılması gerekmektedir. Peşin döviz ve ihracat prefinansmanı şeklinde yurda gelen ihracat bedellerinin karşılığı olan ihracatın döviz alımını müteakip en geç bir yıl içerisinde yapılması gerekir. Eğer prefinansman veya peşin döviz şeklinde gelen ihracat bedelleri karşılığı olan ihracatlar bir yıl içerisinde yapılamaz veya tasfiye yada mahsuben iade suretiyle ihracat hesabı kapatılmaz ise, ihracatçı firmaların yabancı kaynaklı bir kredi kullandığı varsayılarak, normal kredilerden tahsil edilen Kaynak Kullanımı Destekleme Fonu bunlardan da tahsil edilmektedir.

Firmalar ihracat bedelini süresi içerisinde yurda getirerek bir banka yada özel finans kuruluşuna satmak ve ihracat taahhüt hesabını kapatmaktan sorumludur. İhracatla ilgili gümrük beyannamesi, ile birlikte gümrük idarelerinde işlem görmüş olan fatura ve döviz alım belgesinin ihracata aracılık eden bankaya ibraz edilmesi suretiyle ihracat hesabı kapatılmış olur.

İhracat Hesaplarının Terkin Yolu İle Kapatılması         

İhracat bedellerinin süresi içinde yurda getirilerek banka veye özel finans kurumlarına bozdurulması zorunludur. Ancak, her bir gümrük beyannamesi bazında 50 bin ABD Dolarlık kısmın veya toplam FOB bedeli 50 bin ABD Doların altında kalan ihracat bedellerinin yurda getirilememesi durumunda, ihracat hesabının terkin yolu ile kapatılması mümkündür.Yani, bir anlamda bu meblağları aşmayan ihracat bedellerinin yurda getirilme zorunluluğu bulunmamaktadır.

İhracat Bedeli Dövizler Üzerinde İhracatçı Firmaların Tasarruf Hakkı    

    
A-İhracat bedelleri süresi içinde yurda getirilip, banka veya Özel Finans kurumlarına satılmak zorundadır. Ancak, fiili ihracattan itibaren, 90 gün içinde en az % 70`inin yurda getirilmesi halinde, kalan üzerinde ihracatçı firmaların serbest tasarruf hakkı bulunmaktadır. İhracatçılar bu meblağları isterlerse yurt içinde veya yurt dışında açtırcakları döviz tevdiat hesaplarında tutabilirler, ayrıca ithalatlarının finansmanında veya uluslararası ticaretle ilgili çeşitli giderlerinin finansmanında da kullanabilirler.

B-Firmalar, bankalar veya özel finans kurumları aracılığı ile adlarına gelen ihracat bedeli dövizleri henüz bozdurmadan bunları o esnada yapmakta oldukları ithalatlarının finansmanında, ihracatın finansmanı amacı ile yurt dışından sağlanan döviz kredilerinin anapara ve faizlerinin geri ödemesinde ve ihracatla ilgili her türlü görünmeyen işlemlerin fianasmanında kullanabilirler. Kendilerine ait ihracat dövizleri üzerinde sağlanan bu hak, firmaları bu tür işlemler için döviz satın alımlarındaki bazı maliyetlerden kurtarmaktadır. Örneğin, yapılmakta olan bir ithalat bedelinin taransferi amacıyla bankasından döviz satınalmak durumunda olan bir firma, bankasının uyguladığı döviz satış kuru üzerinden ödeme yapacaktır. Halbuki, sözkonusu firmanın, ithalatı için döviz transfer edeceği esnada, kulllanılabilir durumda bir ihracat dövizi mevcutsa, ithalatının finansmanı için bankadan döviz satınalmak yerine,kendisine ait dövizleri kullanmak sureti ile bankanın uygulayacağı döviz alış kuru ile döviz satış kuru arasındaki fark kadar bir kar sağlaması mümkün bulunmaktadır. Bu şekilde bir uygulamaya ihracat bedeli dövizlerden mahsup denilmektedir.

İharacat bedeli dövizlerin ithalat bedeli olarak transfer edilebilmesi, kredi anapara ve faiz transferlerine ve görünmeyen işlemlerin finansmanı için yapılacak transferlere mahsuben kullanılabilmesi için gerekli koşullar şunlardır:

• -İharacat dövizleri henüz bozdurularak döviz alım belgesine bağlanmadan mahsup ve transfer talebi yapılmalıdır.
• -Transfer edilecek miktar, bankalar veya özel finans kurumları tarafından zorunlu olarak Merkez Bankası’na satılması gereken (zorunlu devir) miktarı aşmamalıdır.

Dahilde İşleme İzin Belgeleri Kapsamında Yapılan İhracat ve İhracat Taahhüdünün Kapatılması        
Dahilde İşleme İzin Belgesi kapsamında ithalat ve ihracat yapan firmalar bu belgeler kapsamında ithalat yapmışlar ise, bu ithalatlara karşılık gelen ihracatları, dahilde işleme izin belgesinde belirtilen süre ve koşullarda realize etmek ve dahilde işleme izin belgesinin süre bitimini (ek süreler dahil) müteakip üç ay içerisinde taahhüt kapatma işlemini tamamlamak üzere gerekli bilgi ve belgelerle bağlı bulunduğu ihracatçı birliği genel sekreterliğine başvurmak zorundadırlar.

İhracat Kredi Taahhütlerinin Kapatılması        
İhracat yapan yada ihrac edilecek olan malları üreten firmalar , ihracat ve üretimin finansmanı amacıyla özel bankalar veya Türk Eximbank kaynaklarından TL veya döviz olarak kredi kullanmaları veya Türkiye`deki bankalar aracılığı ile yabancı finans kuruluşlarından döviz kredisi kullanmaları durumunda, bu kredilerle ilgili vergi resim ve harçlardan istisna tutulmaktadırlar. Bu kapsamda istisna tutulan vergi ve resimler, Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi, Kaynak Kullanımı Destekleme Fonu ve Damga Vergisidir. Normal kredi kullanıcıları bu vergileri ödemek zorunda iken, ihracat ya da ihracat için üretim amacı ile kredi kullanan firmalar bu mali yüklerden muaf tutulmaktadır.

Bu şekilde ihracatın finansmanı amacıyla kredi kullanmak isteyen firmalar, kredi kullanacakları kuruluşa bunu yazılı olarak belirtmeleri üzerine kendilerinden kredi ile ilgili bu vergiler tahsil edilmemekte, ancak teminata bağlanmaktadır.

Vergi, resim ve harç istisnasından yaralanarak kredi kullanan firmalar, devlete karşı ,bu kredilere karşılık gelen ihracatı gerçekleştirme taahhüdü altına girmiş olurlar. Bu tür ihracat kredilerinin vadesi en çok bir yıl olup Dahilde İşleme Rejimi Kararı ya da Türk Parasının Kıymetinin Korunması İle İlgili 32 Sayılı Karar kapsamındaki mücbir sebeplerden birisinin varlığı halinde ek süre alınması mümkün bulunmaktadır. Firmalar kredi süresi ya da kendilerine tanınan ek süreler içinde taahhüt ettikleri ihracatı gerçekleştirmek ve ihracat bedeli dövizleri ise kambiyo mevzuatının tanıdığı azami süre içinde yurda getirerek bir banka veya özel fişnans kurumuna satmak ve bunları kredi kullandıran kuruluşa belgelemek suretiyle kredi taahhüdünü kapatmak zorundadırlar.

İhracat veya ihrac edilecek ürünlerin üretimi için kredi kullandığı halde bununla ilgili ihracat taahhüdünü yerine getirmeyen firmalar, başlangıçta muaf tutuldukları vergi ve harçları gecikme zamları ile birlikte ödemek zorunda kalırlar.

Türk Eximbank kaynaklarından kredi kullanan firmalar kredinin alınışı ve kredi taahhütlerinin kapatılması ile ilgili olarak bu bankaca belirlenen uygulama usul ve esaslarına uymak zorundadırlar.

İhracattta Katma Değer Vergisi İadesi       

İhrac edilen malların üretimi amacıyla, hammadde ve diğer girdilerin tedariği esnasında ödenmiş olan Katma Değer Vergileri`nden, ihractatı ya da ihrac edilen malların imalatını yapan firmalar üzerinde kalan kısmı, ihracattan sonra ilgili firmalara iade edilmektedir. Firmalar, ihracat dolayısı ile üzerlerinde kalan KDV`yi ihracattan sonra ne kadar erken geri alabilirler ise, bu kendileri için o kadar yararlı olmaktadır.
İmalatçı yada ihracatçı firmalar üzerlerinde kalan KDV yükünü, KDV iadesi yolu ile hızlı bir şekilde üzerlerinden atabilmeleri için aşağıdaki hususlara dikkat etmeleri gerekmektedir:

-İhrac edilecek malların üretimi ile ilgili hammadde ve her türlü girdinin satın alındığı firmaların kayıt altında firmalar olmasına hatta bunların altında bulunan firmaların da kayıtlı firmalar olmasına mümkün mertebe dikkat etmelidirler. Piyasada olabilecek ``naylon fatura`` uygulamalarından ve ilgili firmalardan uzak durulmalıdırlar.

• Tecil-terkin ve mahsup gibi KDV mevzuatının ihracatla ilgili esneklikleri iyi bilinmeli ve uygulanmalıdır.
• Üretim ve ihracatın çeşitli aşamalarında ortaya çıkan zaman kayıpları en aza indirilmelidir. Fiili ihracatı geciktiren her faktör, ihracatta KDV iadesini de geciktirmektedir.
• İhracatta KDV iadesi ile ilgili yöntemler iyi bilinmeli ve iade için zamanında başvuru yapılmalıdır.

Yükümlülükleri Yerine Getirmek ve İhracattan Doğan Haklardan Yararlanabilmek Açısından Dikkat Edilecek Noktalar

1-İthalatçı firma ile en azından aşağıdaki hususları kapsayan bir anlaşma yapmak, mümkünse bu anlaşmanın yazılı olarak yapılması oldukça yararlı olmaktadır.

• -Alım satım konusu malın cinsi, miktarı, birim fiyatı ve toplam değeri,
• -Ödeme şekli (yani ithalatçının mal bedelini ne zaman ve hangi koşullarda ödeyeceği),
• -Teslim şekli (ihracatçının malı hangi koşullarda teslim edeceği)
• -Taşıma,
• -Sigorta,
• -Tali taşıma,
• -Yükleme boşaltma
• -Taşıma ile ilgili ambalajlama masraflarının ihracatçı firma mı yoksa ithalatçı firma tarafından mı üstlenileceği
  hususları uygun ``incoterm`` ile tanımlanmalıdır.
• -Teslim tarihi veya teslim süresi,
• -Yükleme ve teslim yerleri,
• -Sevkiyat öncesi muayene,
• -Satıcı tarafından hazırlanarak alıcıya gönderilecek olan dökümanlar
• -Kalite ve miktarda vuku bulabilecek farklılıklarda kabul edilebilirlik limitleri,
• -Uyuşmazlık durumlarında bunların çözüm şekilleri.

2-Üretim veya tedarik yukardaki koşullar gözönünde bulundurarak yapılmalıdır.
3-Gümrükleme evrakının tanziminde 1.maddedeki hususlar gözönünde bulundurulmalıdır.
Aşağıdaki evraklar gümrükleme evrakı olarak işlem görmektedir:

• -Gümrük beyannamesi
• -Türkçe fatura
• -Koli/ ambalaj listesi,
• -AB ülkelerine yapılan ihracatta ATR belgesi
• -EFTA ve Serbest Ticaret Anlaşması yapılan ülkelere yapılan ihracatta EUR-1belgesi
• -Standardizasyon, sağlık, bitki sağlığı, vb nedenlerle hazırlanması gereken belgeler.
• -ABD’ye yönelik kısıtlamaya tabi mal ihracında vize faturası
• -Kanada’ya yönelik kısıtlamaya tabi mal ihracında EID belgesi

4-İhrac konusu malları imal eden firmalar, gümrük beyannamesinin imalatçılarla ilgili bölümünde belirtilmelidir. Bu husus imalatçı firmalara KDV iadesinin yapılması, dahilde işleme izin belgesi kapsamındaki ihracat taahhütlerinin kapatılması, ihracatçı firmalar adına gelen ihracat dövizlerinin imalatçı firmaların döviz ödemelerine mahsuben kullanılabilmesi açısından önem taşımaktadır.

5-Tahsil belgelerinin düzenlenmesinde 1.maddeki hususlara uyulmalıdır.
Tahsil belgelerinin başlıcaları şunlardır:        

• -Yabancı fatura(invoice):Gümrükleme amacıyla kesilen Türkçe fatura ile uyumlu olmalıdır.
• -İthalatçının ülkesinde işlem görmeye müsait koli/ambalaj listesi(packing list)
• -Taşıma belgesi(Deniz veya havayolu konşimentosu, demiryolu hamule senedi, kara taşıması belgeleri veya kombine taşıma belgeleri)
• -AB ülkelerine yapılan ihracatta gümrük idareleri tarafından vize edilmiş ATR belgesi,
• -Türkiye`nin serbest ticaret anlaşması yaptığı ülkelere yapılan ihracatta EUR-1 belgesi,
• -Alıcı tarafından istenmesi durumunda menşe şahadetnamesi veya ihracatın yapıldığı ülkeye göre özel menşe şehadetnamesi,